Με τo σχέδιο νόμου (Σ/Ν) του Υπουργείου Υγείας «ΓΙΑΤΡΟΣ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ, ΙΣΟΤΙΜΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡEΣΙΕΣ ΤΟΥ EΘΝΙΚΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ», όπως κατατέθηκε για επεξεργασία στη Διαρκή Επιτροπή Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής των Ελλήνων, ανάμεσα σε άλλα, επιχειρείται η αναδιοργάνωση της ΠΦΥ.
Η νομοθετική παρέμβαση είναι αναγκαία για την έξοδο από το αδιέξοδο στο οποίο οδήγησε η προηγούμενη μεταρρυθμιστική προσπάθεια, που απορρίφθηκε από πολίτες και ασθενείς και την υποστήριξη της μετάβασης επιτέλους προς ένα οργανωμένο σύστημα ΠΦΥ στη χώρα.
Πολλά από αυτά που προβλέπονται στο Σ/Ν κινούνται στη σωστή κατεύθυνση:
- η αναγνώριση της αξίας και του συμπληρωματικού χαρακτήρα δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και η προσπάθεια ενιαίας λειτουργίας της ΠΦΥ με ενσωμάτωση των υφιστάμενων, κατακερματισμένων δομών ΠΦΥ
- η μείωση του ανώτατου εγγεγραμμένου πληθυσμού για τους Προσωπικούς Ιατρούς στους 2.000 πολίτες
- η επιλογή της «κατά κεφαλή» μεθόδου αποζημίωσης για τους συμβεβλημένους Προσωπικούς Ιατρούς
- η πρόβλεψη για αποζημίωση των γιατρών του Ε.Σ.Υ. επιπλέον του μηνιαίου βασικού μισθού τους, «κατά κεφαλήν» για κάθε εγγεγραμμένο πολίτη πλέον των 1.500 και μέχρι τους 2.000.
- η πρόβλεψη για επιπλέον ετήσια αποζημίωση των γιατρών Ε.Σ.Υ. άγονων και προβληματικών περιοχών
- η εισαγωγή κινήτρων και αντικινήτρων που προωθούν την εγγραφή των πολιτών σε Προσωπικό Ιατρό και τη λειτουργία του συστήματος αναφοράς από τον Προσωπικό Ιατρό στα άλλα επίπεδα φροντίδας. Το σύστημα αναφοράς είναι κρίσιμο στοιχείο της οργανωμένης ΠΦΥ και θετική κρίνεται η επιλογή του Γαλλικού μοντέλου, που απέχει πολύ από το δύσκολα εφαρμόσιμο στην χώρα μας αυστηρό gatekeeping
- η διαμόρφωση του προγράμματος των Προσωπικών Ιατρών ανάλογα με το πλήθος των εγγεγραμμένων πολιτών και με αντίστοιχη μηνιαία δέσμευση ραντεβού, τα οποία θα είναι διαχειρίσιμα στο ηλεκτρονικό σύστημα των ραντεβού της ΗΔΙΚΑ
- η ενδεχόμενη (αφήνεται σε απόφαση του Υπουργού Υγείας) δυνατότητα ελεύθερης επιλογής ακόμα και αμιγώς ιδιώτη Προσωπικού Ιατρού από τον πολίτη. Στην περίπτωση αυτή ο πολίτης θα μπορεί να επιλέγει, χωρίς κανέναν περιορισμό, ως Προσωπικό Ιατρό αυτόν που πραγματικά εμπιστεύεται και θεωρεί γιατρό του
Αρκετά είναι τα σημεία που χρήζουν διόρθωσης ή βελτίωσης:
- Η υιοθέτηση του όρου «Προσωπικός Ιατρός» αντί για «Οικογενειακός Ιατρός» είναι εσφαλμένη, καθώς πρωταρχικό σημείο εφαρμογής της σύγχρονης ΠΦΥ αποτελεί η οικογένεια και όχι το άτομο. Σε διεθνές άλλωστε επίπεδο χρησιμοποιείται καθολικά ο όρος Οικογενειακός Ιατρός. Το τέλμα στο οποίο οδηγήθηκε ο θεσμός του Οικογενειακού Ιατρού ήταν προϊόν κακών πολιτικών επιλογών και δεν είναι απαραίτητη η μετονομασία του για να σηματοδοτηθεί η αλλαγή
- Η πρόβλεψη για ορισμό ως Προσωπικών Ιατρών, ιατρών ειδικοτήτων πέρα των γιατρών της ΠΦΥ- Γενικών/ Οικογενειακών Ιατρών, Παθολόγων και Παιδιάτρων, ακόμα και όταν οι ειδικότητες αυτές συνδέονται με παρακολούθηση πολιτών που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες, δημιουργεί εύλογα ερωτηματικά. Κύριο γνώρισμα της ΠΦΥ είναι ο ολιστικός χαρακτήρας. Οι Οικογενειακοί Ιατροί είναι πρωτίστως υπεύθυνοι για την παροχή ολοκληρωμένης και συνεχούς φροντίδας σε κάθε άτομο που αναζητά ιατρική φροντίδα ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και ασθένειας. Λειτουργούν ως σημείο πρώτης επαφής του ασθενούς με το σύστημα υγείας. Πως είναι δυνατόν οι εξειδικευμένοι σε όργανα, συστήματα και νοσήματα γιατροί να μπορούν να δουν τον ασθενή ολιστικά και να λειτουργήσουν ως σημείο πρώτης επαφής για την μεγάλη πλειοψηφία των αναγκών του; Η πολλαπλή νοσηρότητα άλλωστε είναι ένας από τους λόγους που καθιστούν το ρόλο του Οικογενειακού Ιατρού τώρα σημαντικότερο από ποτέ, καθώς αυτός λειτουργεί ως ενορχηστρωτής της σύνθετης φροντίδας. Ορισμός γιατρών εξειδικεύσεων ως Προσωπικών θα μπορούσε να γίνει ανεκτός μόνο αν δεν υπάρχουν διαθέσιμοι γιατροί της ΠΦΥ για να καλύψουν τον πληθυσμό και μόνο αν οι γιατροί αυτοί υποβάλλονται σε παράλληλη εκπαίδευσή- on the job training- τους σε πεδία που ανεπαρκούν.
- Συνεχίζεται με το Σ/Ν αυτό ο παράλογος αποκλεισμός των Γενικών/ Οικογενειακών Ιατρών από την φροντίδα παιδιών και παρά την εκπαίδευσή τους στην Παιδιατρική, αφήνοντας χωρίς πρόσβαση σε φροντίδα υπό ασφαλιστική κάλυψη μεγάλο αριθμό παιδιών, με ολόκληρες περιοχές της χώρας, ακόμα και εντός των αστικών κέντρων, να μην καλύπτονται από Παιδιάτρους, είτε από συμβεβλημένους Παιδιάτρους. Ως Προσωπικοί Ιατροί παιδιών πρέπει να μπορούν να επιλέγονται ελεύθερα από τους γονείς και Γενικοί/ Οικογενειακοί Ιατροί. Μπορεί η εκπαίδευσή τους στη φροντίδα των παιδιών να υστερεί σε σχέση με αυτή των Παιδιάτρων, έχουν όμως καλύτερη γνώση του πλαισίου της οικογένειας μέσα στην οποία αναπτύσσεται το παιδί.
- Η πρόσβαση των πολιτών στην ΠΦΥ πρέπει να είναι καθολική και ανεμπόδιστη και δεν είναι θεμιτή η εισαγωγή κανενός είδους διάκρισης στην πρόσβαση, ούτε φυσικά βάση της ασφαλιστικής ικανότητας. Οι ανασφάλιστοι πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εγγράφονται στον διαθέσιμο Προσωπικό Ιατρό που επιθυμούν και όχι μόνο σε ιατρό των δημόσιων μονάδων
- Στην παραπομπή από τους Προσωπικούς Ιατρούς προς την εξειδικευμένη φροντίδα, περιπατητική, είτε νοσοκομειακή, δεν είναι θεμιτό να μπαίνουν προτεραιότητες. Οι ασθενείς πρέπει να έχουν ελευθερία επιλογής εξειδικευμένου Θεράποντα Ιατρού.
- Οι χρονίως πάσχοντες πρέπει να παραπέμπονται σε εξειδικευμένους ιατρούς, αν και όποτε ο Προσωπικός Ιατρός κρίνει πως συντρέχει ένδειξη παραπομπής και όχι οριζόντια «άπαξ ανά έτος». Κάποιοι χρήζουν πολύ συχνότερων παραπομπών, ενώ αρκετοί ασθενείς με συνήθη χρόνια νοσήματα δυνατόν να μην χρήζουν παραπομπής, καθώς ο Προσωπικός Ιατρός διατηρεί την κατάλληλη επάρκεια να τα διαχειριστεί.
- Την υποχρέωση ενημέρωσης του Α.Η.Φ.Υ. δεν πρέπει να την αναλαμβάνει μόνο ο Προσωπικός Ιατρός, αλλά αντίθετα κάθε ιατρός που παρέχει φροντίδα στον ασθενή για κάθε χρόνια ή οξεία κατάσταση υγείας.
- Παρόλο που η διασύνδεση των ιδιωτών συμβεβλημένων Προσωπικών Ιατρών με τις δημόσιες μονάδες ΠΦΥ των Τοπικών Δικτύων ΠΦΥ είναι ζητούμενη και η συμμετοχή τους στις εφημερίες αυτών θεμιτή στα πλαίσια των συμβατικών τους υποχρεώσεων, δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί υποχρέωση των ιδιωτών ιατρών, συμβεβλημένων ή μη, να προσφέρουν υπηρεσίες υγείας σε περιοχές και σε ειδικότητες που υπάρχουν κρίσιμες ελλείψεις στο Ε.Σ.Υ., παρά μόνο σε εξαιρετικά έκτακτες ανάγκες. Τις προκηρύξεις κάλυψης θέσεων ιατρών του Ε.Σ.Υ. που έχουν αποβεί άκαρπες, το Υπουργείο Υγείας οφείλει να τις επαναπροκηρύσσει ξανά με επαυξημένες αποδοχές και μέχρι την κάλυψή τους.
- Τα σύγχρονα μοντέλα παροχής ΠΦΥ έχουν απομακρυνθεί από τη λογική του solo-practice ιατρείου και δίνουν ιδιαίτερη βαρύτητα στην υποστήριξη του έργου του Οικογενειακού Ιατρού από διεπιστημονική Ομάδα Υγείας (οφείλει να περιλαμβάνει κοινοτικό νοσηλευτή, επισκέπτη υγείας, διοικητικό υπάλληλο, αλλά και κοινωνικό λειτουργό, φυσιοθεραπευτή κ.λ.π.), αλλά και την συστέγαση ή έστω τη λειτουργική διασύνδεση των Οικογενειακών Ιατρών- Ομάδες ή Δίκτυα. Δυστυχώς στο Σ/Ν η θεώρηση παραμένει ιατροκεντρική και παραγνωρίζεται η ειδική συνεισφορά της Ομάδας Υγείας, καθώς και η ανάγκη διασύνδεσης των Οικογενειακών Ιατρών
Τέλος ασαφή παραμένουν δυο κρίσιμα θέματα, που θα κρίνουν και την επιτυχία του εγχειρήματος
- Ποιο το ύψος της αποζημίωσης που προτίθεται να δώσει το Υπουργείο Υγείας; Η επιτυχία της μεταρρύθμισης θα κριθεί από την ικανοποίηση των γιατρών της ΠΦΥ, και των πολιτών. Των γιατρών με τις αποδοχές και τις συνθήκες εργασίας που θα διαμορφωθούν και των πολιτών με την ανταπόκριση του συστήματος στις ανάγκες τους, την ποιότητα της φροντίδας και την συμμετοχή τους στη δαπάνη. Η σημαντική επένδυση στην ΠΦΥ είναι μονόδρομος.
- Το σύστημα αναφοράς εφαρμόζεται και στην περιπατητική εξειδικευμένη φροντίδα ή περιορίζεται στην νοσοκομειακή; Στο τελικά επεξεργασμένο πριν την κατάθεση άρθρο 29 το σύστημα κινήτρων- αντικινήτρων εξειδικεύεται, υποδεικνύοντας πιθανότατα καθολική εφαρμογή. Στην αντίθετη περίπτωση ο Οικογενειακός Ιατρός ακρωτηριάζεται και αποτυγχάνει να παίξει το ρόλο του στο σύστημα υγείας. Το σύστημα αναφοράς από τον οικογενειακό ιατρό στην εξειδικευμένη περιπατητική φροντίδα είναι απαραίτητο για τον καθορισμό του πλέον αποδοτικού μονοπατιού φροντίδας και για τον περιορισμό της απρόσφορης χρήσης εξειδικευμένων υπηρεσιών.
Σε κάθε περίπτωση, η προσπάθεια μεταρρύθμισης της ΠΦΥ θα πρέπει να υποστηριχθεί και να βελτιωθεί, να περάσει στην εφαρμογή και να μην μείνει κενό γράμμα όπως οι προηγούμενοι νόμοι. Οι πολίτες της χώρας μας έχουν δικαίωμα στον οικογενειακό γιατρό και σε ποιοτική ΠΦΥ.